Polygenic risk score : คะแนน DNA ช่วยบอกความเสี่ยงในการเกิดโรค

Polygenic risk score : คะแนน DNA ช่วยบอกความเสี่ยงในการเกิดโรค

โรคเรื้อรังเกือบทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นเบาหวาน, ความดันโลหิตสูง, เส้นเลือดหัวใจตีบ, เส้นเลือดสมองตีบ รวมถึงมะเร็ง จัดว่าเป็นโรคที่มีความซับซ้อน (complex disease) มีสาเหตุจากหลายปัจจัย ทั้งปัจจัยเสี่ยงทางพันธุกรรม ซึ่งเปลี่ยนแปลงไม่ได้ (non-modifiable risk) และปัจจัยอื่นที่เปลี่ยนแปลงได้ (modifiable risk) เช่น ความอ้วน, การสูบบุหรี่, การดื่มสุรา, การใช้ชีวิต, การออกกำลังกาย, อาหารที่รับประทาน โดยแต่ละโรคจะมีปัจจัยทั้งสองกลุ่มที่มีน้ำหนักต่อการเกิดโรคแตกต่างกันไป
.
โดยทั่วไปแล้ว ปัจจัยทางพันธุกรรมของโรคเรื้อรังในกลุ่มนี้ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติของยีนเพียงยีนเดียว แต่จะเกิดจากความแตกต่างในการทำงานของยีนหลายสิบยีนหรือหลายร้อยยีนร่วมกัน จึงได้มีการศึกษาวิจัยที่คำนวณคะแนนจาก DNA หรือยีนเหล่านี้เพื่อบอกความเสี่ยงที่จะเกิดโรค เรียกว่า polygenic risk score (PRS)
. 
Polygenic risk score (PRS) คือการนำค่าทางชีวสถิติของยีนต่าง ๆ ที่มีผลต่อการเกิดโรคใดโรคหนึ่ง มาคำนวณเพื่อบอกความเสี่ยงที่จะเกิดโรคนั้น ๆ เทียบกับประชากรทั่วไป ยิ่งค่า PRS สูง ความเสี่ยงในการเกิดโรคก็จะสูงขึ้นตาม โดยชุดของยีนที่นำมาคำนวณจะนำมาจากการศึกษาวิจัย ซึ่งมีปริมาณหลายสิบ หรือหลายร้อยยีน นอกจากนั้นชุดของยีนก็อาจมีความหลากหลายแตกต่างกันไปในแต่ละเชื้อชาติ  
 .
เมื่อทราบ PRS ของแต่ละคน จะสามารถจำแนกความเสี่ยงในการเกิดโรคตามแต่ละบุคคล (risk stratification) มีการศึกษาว่าในกลุ่มที่ปัจจัยทางพันธุกรรมมีความเสี่ยงสูง การปรับหรือลดปัจจัยเสี่ยงอื่น ได้แก่ การใช้ชีวิต และสิ่งแวดล้อม จะช่วยความเสี่ยงในการเกิดโรคได้ หรือในบางโรค เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจ พบว่าประชากรที่มีความเสี่ยงสูงทางพันธุกรรมจะได้รับประโยชน์จากการใช้ยาในกลุ่ม statins เพื่อป้องกันการเกิดโรค (primary prevention) มากกว่ากลุ่มที่มีความเสี่ยงทางพันธุกรรมต่ำกว่า เป็นต้น
 
References

1. Polygenic risk scores. National Human Genome Research Institute. https://www.genome.gov/Health/Genomics-and-Medicine/Polygenic-risk-scores.
2. Torkamani A, Wineinger NE, Topol EJ. The personal and clinical utility of polygenic risk scores. Nat Rev Genet. 2018 Sep;19(9):581-590. doi: 10.1038/s41576-018-0018-x.
3. Mega JL, Stitziel NO, Smith JG, Chasman DI, Caulfield M, Devlin JJ, Nordio F, Hyde C, Cannon CP, Sacks F, Poulter N, Sever P, Ridker PM, Braunwald E, Melander O, Kathiresan S, Sabatine MS. Genetic risk, coronary heart disease events, and the clinical benefit of statin therapy: an analysis of primary and secondary prevention trials. Lancet. 2015 Jun 6;385(9984):2264-2271.
4. Abraham G, Havulinna AS, Bhalala OG, Byars SG, De Livera AM, Yetukuri L, Tikkanen E, Perola M, Schunkert H, Sijbrands EJ, Palotie A, Samani NJ, Salomaa V, Ripatti S, Inouye M. Genomic prediction of coronary heart disease. Eur Heart J. 2016 Nov 14;37(43):3267-3278.
5. Khera AV, Chaffin M, Aragam KG, Haas ME, Roselli C, Choi SH, Natarajan P, Lander ES, Lubitz SA, Ellinor PT, Kathiresan S. Genome-wide polygenic scores for common diseases identify individuals with risk equivalent to monogenic mutations. Nat Genet. 2018 Sep;50(9):1219-1224.